Năng lượng tái tạo và năng lượng không tái tạo là gì? Cách phân biệt

Năng lượng là yếu tố đóng vai trò quan trọng trong đời sống hiện đại, giúp duy trì sự sống, thúc đẩy các hoạt động sản xuất và phát triển xã hội. Năng lượng được chia thành hai loại chính là năng lượng tái tạo và năng lượng không tái tạo. Để hiểu rõ hơn về hai dạng năng lượng này, mời bạn theo dõi nội dung bài viết dưới đây của Gas South.

1. Khái niệm năng lượng tái tạo và năng lượng không tái tạo

Chắc hẳn, hai thuật ngữ năng lượng tái tạo và năng lượng không tái tạo còn khá mới mẻ với mọi người. Dưới đây là khái niệm chi tiết.

1.1. Năng lượng tái tạo là gì?

Năng lượng tái tạo là dạng năng lượng được tạo ra từ các nguồn được hình thành liên tục và gần như vô hạn gồm: Mặt trời, thủy triều, gió, mưa… Được xem như nguồn năng lượng sạch hoàn toàn hay năng lượng tái sinh, trái ngược hoàn toàn với năng lượng hóa thạch.

Năng lượng tái tạo được hình thành từ các yếu tố thiên nhiên

1.2. Năng lượng không tái tạo là gì?

Năng lượng không tái tạo là dạng năng lượng được tạo ra từ những nguồn tài nguyên thiên nhiên tái tạo rất chậm hoặc không thể tái tạo được như: Dầu mỏ, khí đốt, than đá. Sau một thời gian khai thác, các nguồn này sẽ bị cạn kiệt dần.

Năng lượng không tái tạo được tạo ra từ nguồn tài nguyên thiên nhiên

2. Các dạng năng lượng tái tạo và năng lượng không tái tạo

Năng lượng tái tạo và năng lượng không tái tạo được phân thành nhiều dạng. Dưới đây là những dạng phổ biến nhất.

2.1 Năng lượng tái tạo

Mặc dù còn khá mới nhưng năng lượng tái tạo đang có xu hướng toàn cầu, đóng vai trò quan trọng trong tương lai. Các dạng năng lượng tái tạo có thể kể đến như:

• Năng lượng mặt trời: Đây là nguồn năng lượng sạch phổ biến nhất. Từ nguồn năng lượng mặt trời, con người có thể khai thác nhiều công nghệ hiện đại như: Quang điện, quang hợp nhân tạo, sưởi ấm…

• Năng lượng gió: Tương tự như năng lượng mặt trời, nguồn năng lượng gió đóng vai trò không kém phần quan trọng. Năng lượng gió được tạo ra từ sức gió thông qua các tuabin. Các tuabin gió thường có quy mô lớn, công suất dao động từ 600kW đến 9MW. Tốc độ gió tăng sẽ làm nguồn điện tăng theo giúp tuabin gió đạt được công suất tối đa.

• Năng lượng sinh học: Còn được gọi với các tên khác là năng lượng sinh khối. Năng lượng sinh học có nguồn gốc từ sinh vật sống có thể sử dụng trực tiếp hoặc gián tiếp bằng việc đốt cháy để tạo ra nhiệt. Hiện nay, việc sử dụng năng lượng sinh học từ thực vật đã tạo ra lượng khí CO2 lớn, gây ảnh hưởng xấu đến môi trường. Vì thế mà năng lượng sinh học gần như không được coi là nguồn năng lượng sạch hoàn toàn như trước.

• Năng lượng địa nhiệt: Loại năng lượng này được sinh ra từ sự hình thành ban đầu của Trái Đất cùng sự phân rã phóng xạ ở các khoáng chất. Tại những khu vực có độ dốc địa nhiệt đủ cao có thể được sử dụng để khai thác, sản xuất điện. Công nghệ khai thác địa nhiệt vẫn còn gặp nhiều hạn chế, những vấn đề về kỹ thuật cũng làm giảm bớt các lợi ích của năng lượng địa nhiệt mang lại.

• Năng lượng thủy triều: Là dạng năng lượng sạch hoàn toàn, con người đã tận dụng thủy triều để tạo ra điện dựa theo sự chuyển đổi năng lượng. Việc sử dụng năng lượng thủy triều vẫn còn hạn chế vì chi phí đầu tư tốn kém. Đồng thời cũng chỉ áp dụng ở những nơi thủy triều đủ cao hoặc nơi có tốc độ dòng chảy lớn.

• Năng lượng chất thải rắn: Việc tái chế rác thải hữu cơ thành năng lượng là giải pháp cần thiết trong thời đại hiện nay. Sự ra đời của nguồn năng lượng chất thải rắn không chỉ đem đến nguồn năng lượng sạch mà còn giảm khí thải nhà kính, xử lý hiệu quả nguồn rác thải. Tuy nhiên, việc xử lý rác thải ở những quốc gia đang phát triển vẫn còn gặp hạn chế vì thiếu vốn đầu tư, công nghệ.

• Thủy điện: Nguồn năng lượng này sạch hoàn toàn và được sử dụng ở nhiều quốc gia. Thủy điện hoạt động bằng cách dựa vào sức nước trong những dòng chảy có tốc độ nhanh, thiết lập tuabin máy phát điện. Mặc dù vậy nhưng một số ý kiến khác cho rằng các đập, công trình thủy điện lại không được coi là năng lượng tái tạo. Bởi vì để xây dựng đập thủy điện, người ta cần phải chặt bỏ một lượng lớn rừng, gây ảnh hưởng đến đời sống của các loài động vật hoang dã, chim chóc và côn trùng. Bên cạnh đó, các đập, công trình thủy điện còn gây nên những tác động tiêu cực khác như tình trạng ngập nước, các tác động đến hệ sinh thái sông và đất canh tác. Nhiều dự án và nghiên cứu gần đây cho thấy thủy điện là một trong những nguồn phát thải khí nhà kính cao.

• Pin nhiên liệu hydro, nhiên liệu đốt hydrogen: Nhiên liệu hydrogen hiện được sử dụng trong pin nhiên liệu hydro, đem đến nguồn năng lượng cho động cơ điện tựa như pin lưu trữ điện. Nguồn nhiên liệu được ứng dụng cho những loại xe chạy bằng hơi nước.

2.2. Năng lượng không tái tạo

• Dầu mỏ: Được sử dụng trong việc sản xuất nhiên liệu cho các phương tiện di chuyển, sản xuất các sản phẩm dầu mỏ như dầu diesel, nhựa đường.

• Than đá: Được sử dụng để cung cấp nhiệt cho ngành công nghiệp, sản xuất ra năng lượng điện.

• Khí đốt: Áp dụng vào việc sản xuất điện, sản xuất nhiên liệu cho phương tiện di chuyển và các ngành công nghiệp.

Xem thêm: Gas công nghiệp là gì? Các loại bình gas công nghiệp phổ biến

3. Sự khác biệt giữa năng lượng tái tạo và không tái tạo

Giữa năng lượng tái tạo và không tái tạo có một số điểm khác biệt. Hãy cùng tìm hiểu về sự khác biệt thông qua một số khía cạnh sau:

Về tầm nhìn ngắn hạn, dài hạn

Vì được khai thác, sử dụng trong quá trình sản xuất mà không cân nhắc tới tác động dài hạn đến tài nguyên, môi trường nên năng lượng không tái tạo sẽ có tầm nhìn ngắn hạn hơn. Trái lại, năng lượng tái tạo lại có tầm nhìn dài hạn với mục đích bảo vệ tài nguyên, môi trường cho tương lai.

Sự bền vững và các tác động môi trường

Việc sử dụng năng lượng không tái tạo sẽ gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường. Điển hình là ô nhiễm nước, đất, không khí. Trong khi đó, sử dụng năng lượng tái tạo giúp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, giảm thiểu các tác động đến môi trường. Năng lượng tái tạo cũng là giải pháp bền vững vì chúng có khả năng tái tạo, không làm cạn kiệt tài nguyên.

Về khả năng tái tạo

Nguồn năng lượng không tái tạo được khai thác từ tài nguyên thiên nhiên có giới hạn, không có khả năng tái tạo hoặc tốc độ tái tạo rất chậm. Ngược lại, nguồn năng lượng tái tạo có khả năng tái tạo được, không gây cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên.

Năng lượng tái tạo và không tái tạo có nhiều điểm khác biệt

4. Những lợi ích lâu dài của năng lượng tái tạo mang lại

Năng lượng tái tạo mang đến những giá trị bền vững cho cả môi trường, kinh tế và đời sống con người. Khác với các nguồn năng lượng hóa thạch như than đá hay dầu mỏ, năng lượng tái tạo được khai thác từ các nguồn vô tận trong tự nhiên như ánh sáng mặt trời, gió, nước, sinh khối, địa nhiệt hay sóng biển — những nguồn có thể tái tạo liên tục mà không gây ô nhiễm.

- Về môi trường: Việc sử dụng năng lượng tái tạo giúp giảm đáng kể lượng khí thải carbon, góp phần hạn chế hiệu ứng nhà kính và biến đổi khí hậu. Nguồn năng lượng sạch này còn giúp bảo vệ đa dạng sinh học, giảm ô nhiễm không khí và nguồn nước - những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người và hệ sinh thái toàn cầu.

- Về kinh tế: Phát triển năng lượng tái tạo giúp đảm bảo an ninh năng lượng, giảm phụ thuộc vào nguồn nhiên liệu nhập khẩu, từ đó ổn định giá năng lượng và thúc đẩy nền kinh tế xanh. Bên cạnh đó, ngành năng lượng tái tạo còn mở ra hàng trăm nghìn cơ hội việc làm mới trong các lĩnh vực sản xuất, lắp đặt, vận hành và bảo trì hệ thống năng lượng sạch. Đây cũng là động lực thu hút đầu tư trong và ngoài nước, đặc biệt trong xu hướng chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp.

- Về đời sống xã hội: Năng lượng tái tạo không chỉ mang lại môi trường sống trong lành mà còn giúp người dân - đặc biệt là khu vực vùng sâu, vùng xa - tiếp cận nguồn điện ổn định với chi phí thấp hơn. Việc áp dụng các mô hình năng lượng sạch như điện mặt trời áp mái, tòa nhà xanh hay công trình tiết kiệm năng lượng còn giúp tiết kiệm chi phí vận hành, đồng thời thể hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với cộng đồng.

Với những lợi ích lâu dài đó, năng lượng tái tạo đang trở thành xu hướng tất yếu, đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của Việt Nam và toàn thế giới.

5. Ứng dụng năng lượng tái tạo trong sản xuất công nghiệp và đời sống hiện đại

Năng lượng tái tạo ngày càng trở thành một phần không thể thiếu trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Không chỉ giới hạn trong các dự án quy mô lớn, nguồn năng lượng sạch này còn được ứng dụng linh hoạt trong nhiều lĩnh vực, từ sản xuất công nghiệp cho đến giao thông và sinh hoạt hằng ngày.

5.1. Ứng dụng năng lượng tái tạo trong sản xuất công nghiệp

Trong lĩnh vực công nghiệp, các doanh nghiệp đang dần chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch nhằm giảm chi phí vận hành và tối ưu hiệu suất sản xuất.

Các nhà máy có thể lắp đặt hệ thống điện mặt trời áp mái hoặc tuabin gió mini để tự chủ một phần nguồn điện tiêu thụ, giảm phụ thuộc vào điện lưới quốc gia. Bên cạnh đó, năng lượng sinh khối (biomass) cũng được khai thác làm nhiên liệu cho các lò hơi công nghiệp, giúp hạn chế phát thải khí CO₂ và tận dụng tối đa nguồn phụ phẩm nông nghiệp.

Việc áp dụng năng lượng tái tạo không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giúp doanh nghiệp thể hiện trách nhiệm xã hội và cam kết phát triển bền vững - yếu tố ngày càng được đánh giá cao trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

5.2. Ứng dụng năng lượng tái tạo trong lĩnh vực giao thông

Ngành giao thông đang chứng kiến bước chuyển mạnh mẽ sang xu hướng xanh. Các phương tiện xe điện (EV), xe hybrid, hay xe chạy bằng pin nhiên liệu hydro được xem là giải pháp giảm ô nhiễm khí thải hiệu quả.

Bên cạnh đó, việc xây dựng trạm sạc điện sử dụng nguồn điện mặt trời hoặc điện gió cũng góp phần mở rộng hệ sinh thái giao thông sạch, tạo tiền đề cho quá trình giảm phát thải carbon trong tương lai.

5.3. Ứng dụng năng lượng tái tạo trong đời sống hằng ngày

Trong sinh hoạt thường nhật, năng lượng tái tạo xuất hiện ngày càng phổ biến qua nhiều hình thức: máy nước nóng năng lượng mặt trời, đèn đường năng lượng mặt trời, hay pin sạc di động dùng ánh sáng mặt trời. Những ứng dụng này không chỉ giúp tiết kiệm điện năng, giảm chi phí sinh hoạt mà còn thể hiện lối sống hiện đại, thân thiện với môi trường.

Tận dụng hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo không chỉ góp phần bảo vệ hành tinh, mà còn mở ra hướng đi mới cho một nền kinh tế xanh - nơi công nghiệp, giao thông và đời sống con người cùng phát triển bền vững.

6. Gas South - nhà cung cấp khí tự nhiên hàng đầu tại Việt Nam

Gas South là công ty chuyên kinh doanh khí dầu mỏ hóa lỏng (LPG) và khí thiên nhiên nén (CNG), khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG). Công ty được thành lập vào năm 2000 và hiện là một trong những nhà cung cấp khí hàng đầu tại Việt Nam.

Với hệ thống phân phối rộng khắp cả nước, bao gồm các tỉnh thành khu vực Miền Tây, Đông Nam Bộ, Nam Trung Bộ và Miền Trung cùng đội ngũ nhân viên bán hàng và kỹ thuật viên chuyên nghiệp của Gas South sẵn sàng hỗ trợ khách hàng mọi lúc mọi nơi. Quý Khách hàng và Quý đối tác có nhu cầu với các sản phẩm, dịch vụ vui lòng liên hệ trực tiếp với Gas South theo các kênh sau:

• Trụ sở chính: Lầu 4, PetroVietnam Tower, Số 1 - 5 Lê Duẩn, Phường Bến Nghé, Quận 1, TP. Hồ Chí Minh

• Hotline: 028.3910.0108 - 028.3910.0324

• Email: lienhe@pgs.com.vn

• OA Zalo: https://zalo.me/gassouth18006776

Như vậy, bài viết của Gas South đã giúp bạn hiểu rõ khái niệm năng lượng tái tạo và năng lượng không tái tạo, biết cách phân biệt chúng. Hy vọng rằng qua bài viết bạn có thể hiểu thêm về hai loại năng lượng này và các ứng dụng của chúng trong đời sống thực tế.

Lê Tường Nhẫn